Msze Święte

Niedziele i Święta

  • 8.30
  • 10.00 Wola Blakowa
  • 11.30
  • 16.00 (z wyjątkiem lipiec do wrzesień)
8.30
10.00 Wola Blakowa
11.30
16.00 (z wyjątkiem lipiec do wrzesień)

Kalendarium

Krypta kościelna | Krypta Kościelna
    Dzisiaj jest: Piątek
           29 Marca 2024
          Imieniny obchodzą:
     Cyryl, Czcirad,Eustachy

 Do końca roku zostało: 278 dni

           Zodiak: Baran

Panel Redaktora



Gościmy

Naszą witrynę przegląda teraz 2 gości 

Licznik Odwiedzin

Dzisiaj24
Wczoraj92
Wizyt w tygodniu251
Łącznie wizyt122872




Krypta kościelna
Wpisany przez Piotr Kepa   
Spis treści
Krypta kościelna
Powstanie krypty
Opis trumien
Wszystkie strony


Krypta kościelna w Lgocie Wielkiej

 

1. Z dziejów obrządku pogrzebowego w parafii Lgota Wielka

Ważną i doniosłą funkcję sakralną na terenie parafii lgockiej spełniał cmentarz. Obszar, na którym się on znajdował był miejscem świętym (locus sacer). Początkowo cmentarz lgocki był położony na placu wokół kościoła parafialnego i tam składano ciała zmarłych parafian. Jednak oprócz cmentarza miejscem pochówku wiernych były także podziemia świątyni. Z powodu rozporządzenia władz kościelnych z 1230 r. w podziemiach mogły być jedynie składane ciała zmarłych kolatorów lub członków rodzin szlacheckich, zaś tylko za specjalnym zezwoleniem biskupa pod kościołem chowano innych wiernych. Dopiero arcybiskup gnieźnieński Mikołaj Kurowski w 1408 r. dał pozwolenie na składanie w podziemiach świątyni zmarłych dobrodziejów, którzy mieli znaczące zasługi w wspieraniu parafii. Wydaje się bardzo prawdopodobnym, iż pod wybudowanym kościołem parafialnym w Lgocie Wielkiej, od początku jego istnienia, znajdowały się podziemia. Rozciągały się one na całej długości i szerokości kościoła, zaś wejście do nich ulokowane było w głównej nawie tuż przed prezbiterium. Zatem w XV w. w parafii lgockiej zmarli parafianie byli chowani na cmentarzu wokół kościoła i pod podłogą w kościele.

Cmentarz parafialny był właściwym miejscem grzebania parafian, dlatego znajdował się on w każdej parafii. Wierni obierali sobie na cmentarzu tzw. miejsca rodzinne, aby obok siebie chować całe rodziny. W wielu przypadkach te same miejsca były przekazywane z pokolenia na pokolenie. Takie „dziedziczenie” wpływało m.in. na otaczanie tych miejsc szczególną troską i opieką. Było natomiast zabronione grzebanie na tych cmentarzach m.in. nieochrzczonych, heretyków, ekskomunikowanych, bluźnierców, samobójców i publicznych grzeszników. Na synodzie gnieźnieńskim w 1512 r. uchwalono, że dla ochrony przed zwierzyną cmentarz powinien zostać ogrodzony parkanem. Sposób ogrodzenia pozostawał uzależniony od warunków i zwyczajów Kościoła lokalnego. Dalsze rozporządzenia w kwestii cmentarza parafialnego były wydawane przez poszczególne ustawodawstwo partykularne.

Pierwszą pisaną wzmiankę o cmentarzu parafialnym w Lgocie Wielkiej podała dopiero wizytacja arcybiskupa Jana Łaskiego w 1521 r. Cmentarz ten znajdował się przy kościele, a rozciągał się na pobliskie tereny w kierunku zachodnim wsi. Graniczył on od południowej strony z niezabudowanym placem, który posiadał sługa plebana. Prawdopodobnie w tym czasie był on już ogrodzony drewnianym parkanem. Od XVI w. coraz bardziej akcentowano w życiu wiernych znaczenie śmierci drugiej osoby. Prowadziło to do coraz większego szacunku i opieki względem cmentarza, ponieważ miejsce to było często odwiedzane przez różnych wiernych, gdyż jego atmosfera wywoływała liczne wspomnienia z przeszłości.

W siedemnastowiecznych dokumentach dotyczących parafii lgockiej wzmiankowano tylko, że cmentarz istniał. Był on nadal ogrodzony drewnianym parkanem, zaś rozmiary jego nie uległy zmianom. W jednym z narożników tego cmentarza, od południowo - wschodniej strony kościoła została wzniesiona drewniana dzwonnica. Na tym cmentarzu byli przeważnie chowani miejscowi parafianie, zaś bardziej zasłużeni dla parafii lgockiej spoczywali w grobowcach w podziemiach świątyni parafialnej.

Wiek XVIII nie przyniósł większych zmian w zwyczajach i praktykach pochówku zmarłych parafian z Lgoty Wielkiej. Nie wspomniano w żadnych dokumentach archiwalnych o zwiększeniu rozmiarów cmentarza, tym samym drewniany parkan ogrodzeniowy nadal zakreślał granice tego świętego miejsca. Natomiast pojawiło się w aktach parafialnych dość precyzyjne określenie miejsca pochówku wiernych. Każdy pogrzeb posiadał zapis w księdze metrykalnej. Na jego treść składały się m.in. dane personalne duchownego, dane personalne osoby zmarłej, miejsce zamieszkania zmarłego i miejsce pochówku na cmentarzu. Miejsce to było określane przez wskazanie jednego z czterech kierunków geograficznych. Zmarłych więc grzebano w konkretnej części cmentarza, oznaczonej np. formułą „ad occasum solis” (na zachodzie słońca) lub „ad aquilonem” (na północy). Ponadto w podziemiach kościoła, bezpośrednio pod głównym ołtarzem, znajdował się murowany grób kapłanów lgockich. W 1744 r. został on odrestaurowany, ponieważ uszkodzenia były na tyle poważne, że sprawiały trudności w grzebaniu zmarłego. Akta archiwalne z tego okresu wymieniły w krypcie kościelnej jeszcze jeden grób murowany, lecz był on już wtedy całkowicie zniszczony, a brak danych o jakimkolwiek pochówku w nim stwarza problem z identyfikacją jego funkcji i charakteru. Ponadto w tym okresie znaczna liczba zmarłych parafian, bądź to dzieci, bądź to młodych ludzi, została złożona w krypcie, znajdującej się pod podłogą kościoła.

W pochówku wiernych w podziemiach świątyni lgockiej w XVIII w. można odnaleźć pewną prawidłowość. Ciała zmarłych były chowane w trumnach na całej długości i szerokości kościoła, który w tym czasie posiadał nieco zmieniony kształt, bowiem w wieku wcześniejszym, od strony południowej świątyni, została dobudowana kaplica pod wezwaniem św. Anny. Również w podziemiach tej kaplicy byli chowani zmarli parafianie. Pochówek zatem odbywał się według pewnego kryterium. Osoby stanu duchownego i wywodzące się z zamożnych rodzin szlacheckich grzebano pod głównym ołtarzem. Także zamożni oraz miejscowi dziedzice spoczywali w krypcie pod kaplicą św. Anny. Natomiast pod lewym bocznym ołtarzem (pod wezwaniem św. Antoniego) były chowane osoby w wieku młodzieńczym, zaś w podziemiach prawego ołtarza bocznego (pod wezwaniem św. Klemensa) chowano zmarłe dzieci.

Z zachowanych ksiąg metrykalnych z XVIII w. można ustalić jaka była w tym czasie umieralność w parafii lgockiej. W latach 1730 – 1753 była następująca ilość pogrzebów:

1730 - 14              1734 - 10              1738 - 20              1742 - 12              1746 - 15              1750 - 12

1731 - 3                1735 - 10              1739 - 19              1743 - 6                1747 - 9                1751 - 12

1732 - 7                1736 - 21              1740 - 9                1744 - 4                1748 – 7                               1753 - 11

1733 - 4                1737 - 94              1741 - 12              1745 – 8                               1749 – 3                               1753 - 8

Razem 330

Z lat 1754 - 1784 brakuje danych metrykalnych i nie sposób podać żadnych informacji, natomiast w latach 1785 - 1800  zmarła następująca liczba parafian:

1785 - 28              1788 - 60              1791 - 42              1794 - 32              1797 - 44              1800 - 58

1786 - 53              1789 -    46           1792 - 52              1795 - 46              1798 - 66

1787 - 35              1790 -    51           1793 - 32              1796 - 54              1799 - 57              Razem 756

Sprawy związane z cmentarzem lgockim uległy znaczącym zmianom w pierwszej poł. XIX w. Z przyczyn m.in. sanitarnych powstawały w tym czasie cmentarze w miejscach, położonych w pewnej odległości od kościoła i budynków mieszkalnych wiernych. W wyniku rozporządzenia władz pruskich z dnia 14 listopada 1802 r., został wprowadzony nakaz przeniesienie cmentarza parafialnego poza obręb wsi i miast. Po 1810 r. już prawie wszędzie cmentarze te były zlokalizowane na peryferiach miejscowości. W parafii lgockiej także powstał on po 1810 r., ponieważ akta archiwalne z wcześniejszych okresów nie wymieniały tego obiektu sakralnego.

Po pierwszej dekadzie XIX w. w parafii Lgota Wielka istniały dwa cmentarze, z których jeden mieścił się przy kościele, zaś drugi rozciągał się na wolnym polu w kierunku południowo - wschodnim od pierwszego. Prowadziła do niego droga o szerokości 1,5 pręta. Cmentarz przykościelny był ogrodzony drewnianym parkanem, który w 1826 r. posiadał liczne uszkodzenia. Ks. Jan Gorelski, w porozumieniu z jakimś „budowniczym”, sporządził plany na przeprowadzenie gruntownego remontu. Jednak dane z 1834 r. wykazały, że remont ten nie został zrealizowany, a cmentarz pozostał w tym czasie bez żadnego ogrodzenia. Drugi cmentarz (w polu) już w 1826 r. miał postawiony parkan z kamieni układanych na mchu oraz bramę, która posiadała solidne zamknięcie. W 1834 r. stan tego cmentarza przedstawiał się dość podobnie, jak sprzed ośmiu lat. Oprócz cmentarza miejscem pochówku dla parafian lgockich były nadal podziemia kościoła. Na pierwszą poł. XIX w. przypadły bardzo liczne przypadki takiego typu zgrzebania zmarłych. Byli oni chowani w trumnach, luźno rozmieszczonych na całej szerokości i długości świątyni.

W drugiej poł. XIX w. wciąż w parafii lgockiej były ulokowane dwa cmentarze. Stan cmentarza przykościelnego znacznie się poprawił, gdyż w latach 1876 - 1880 posiadał on ogrodzenie, wzniesione z kamienia polnego i zaprawy wapiennej. Na murze tym znajdował się daszek z ułożonych cegieł. Parkan ten planowano poddać jednak pewnym remontom, gdyż na ten cel zostało zakupione wapno. Na terenie tego cmentarza rosło kilka starych drzew, pośród których wyróżniały się dwie ogromnych rozmiarów lipy. Natomiast drugi cmentarz w 1876 r. nie posiadał żadnego ogrodzenia, jednak już w następnym roku otoczono go parkanem z kamienia polnego i wapna, a nadto zwiększono jego rozmiary o ponad 200 prętów. Ziemie na ten cel zostały wydzielone z gruntów Agaty Kuśmierek, Antoniego Bugajskiego i Wojciecha Zatorskiego. Na cmentarzu tym nie rosło wiele drzew, lecz były plany, aby w 1886 r. obsadzić drzewostanem tereny cmentarza i grunty leżące wzdłuż drogi, która prowadziła do niego. Droga ta była okopana po obu stronach rowem. Na terenie tych dwóch lgockich cmentarzy do końca XIX w. nie dokonano już bardziej istotnych zmian. W latach 1850 – 1900 nie został odnotowany w księgach metrykalnych, ani w innych księgach kościelnych, pochówek zmarłego w podziemiach kościoła w Lgocie Wielkiej. Osoby nieżyjące, które posiadały ten przywilej, były wtedy chowane na cmentarzu, gdzie budowano dla nich duże pomniki i grobowce.

Wiek XIX w parafii lgockiej charakteryzował się większą liczebnością śmiertelności w stosunku do poprzedniego stulecia. Ilość pogrzebów przypadających na kolejne lata przedstawiała się następująco:

1801 - 60              1818 - 51              1835 - 61              1852 - 40              1969 - 18              1886 - 50

1802 - 60              1819 - 74              1836 - 50              1853 - 72              1870 - 39              1887 - 88

1803 - 61              1820 - 52              1837 - 59              1854 - 59              1871 - 84              1888 - 81

1804 - 46              1821 - 67              183 8- 102            1855 - 75              1872 - 89              1889 - 71

1805 - 59              1822 - 66              1839 - 45              1856 - 54              1873 - 68              1890 - 79

1806 - 59              1823 - 68              1840 - 30              1857 - 44              1874 - 69              1891 - 76

1807 - 70              1824 - 77              1841 - 28              1858 - 45              1875 - 70              1892 - 92

1808 - 42              1825 - 71              1842 - 26              1859 - 45              1876 - 52              1893 - 118

1809 - 65              1826 - 53              1843 - 33              1860 - 49              1877 - 67              1894 - 72

1810 - 58              1827 -  93             1844 - 31              1861 - 38              1878 - 59              1895 - 69

1811 - 49              1828 - 109            1845 - 26              1862 - 34              1879 - 82              1896 - 70

1812 - 62              1829 - 114            1846 - 41              1863 - 38              1880 - 66              1897 - 81

1813 - 78              1830 - 59              1847 - 45              1864 - 30              1881 - 70              1898 - 67

1814 - 71              1831 - 64              1848 - 54              1865 - 31              1882 - 89              1899 - 92

1815 - 52              1832 - 66              1849 - 37              1866 - 83              1883 - 52              1900 - 75

1816 - 67              1833 - 55              1850 - 30              1867 - 48              1884 - 88

1817 - 52              1834 - 63              1851 - 38              1868 - 30              1885 - 129         Razem 6136

Dzieje pochówku w parafii Lgota Wielka na przestrzeni wieków dowiodły, iż grzebanie zmarłych miało dość urozmaiconą formę, która z czasem stawała się bardziej jednolita. Wraz z końcem XIX w. skończył się zwyczaj składania zmarłych pod podłogą kościoła parafialnego. Wszystkie pogrzeby w XX w. rozpoczynały się nabożeństwem żałobnym w świątyni lgockiej, a następnie w kondukcie żałobnym przechodzono na cmentarz, który znajdował się w odległości 1 km od kościoła.

Opracował ks. dr. Jacek Kapuściński



 

Kancelaria Parafialna

Kancelaria parafialna

- czas zimowy -


Poniedziałek      Nieczynna

Wtorek               8:45 - 9:30

Środa                 15:00 - 15:45

Czwartek            Nieczynna

Piątek                 17:45 - 18:15

Sobota                9:15 - 10:00

Niedziela i święta   nieczynna



 

- KONTAKT -

 

W sprawach pilnych

i wyjątkowych

proszę dzwonić:




KS.
ADMINISTRATOR

665 978 484

KANCELARIA

500 766 179


Św. Klemens